अनेकदा जन्मकुंडली पाहताना ज्योतिषाकडून किंवा स्वतः प्रश्नकर्त्याकडून नक्की जन्मवेळ कोणती आहे याबाबत संभ्रम असतो. सामान्यतः जिथे स्त्रीची प्रसूती होते तेथील डॉक्टर्स जी वेळ देतात ती ग्राह्य धरून जन्मकुंडली बनवली जाते. आता डॉक्टर वा नर्स यांनी कोणत्या क्षणी जन्मवेळ नोंदवली असेल हे काही आपल्या हातात नसतं. पण अशा संभ्रमामुळे किंवा नकळत आणि माहीत नसताना झालेल्या छोट्याशा चुकीमुळे कुंडलीचं गणित बदलू शकतं. त्यामुळे बऱ्याचदा आपण असा अनुभव घेतो की ज्योतिषी कुंडलीवर जे काही भाष्य करत आहे त्यात आणि प्रत्यक्ष आयुष्यातील घटनांमध्ये तफावत असते. याला बव्हंशी हेच कारण असतं असा माझा अनुभव आहे. याबद्दल थोडं खोलात जाऊन सांगते.
सर्वप्रथम लोकांनी हे लक्षात घ्यावं की आपण कुंडली ज्योतिषासमोर ठेवली की त्याला आपलं भूत, भविष्य, वर्तमान सारं काही समजतं हा एक फार मोठा गैरसमज आहे. एखाद्या घटनेचं तंतोतंत वर्णन करणं शक्यही आहे. पण संपूर्ण आयुष्याचं चित्रच ज्योतिषापुढे उभं राहतं हे मात्र शक्य नाही. ह्याच धारणेतून लोक ज्योतिषाकडे जातात आणि "तुम्हाला पत्रिकेतून दिसलंच असेल" असं एक विधान करतात. ज्योतिष शास्त्र हे कोणाच्या आयुष्यातली प्रत्येक घटना शोधून काढण्यासाठी नाही तर एक मार्गदर्शन करण्यासाठी आहे. हे समजून घेतल्यास पुढील गोष्टी समजायला मदत होईल.
कुंडली बनवताना जातकाची जन्मवेळ जर अचूक मिळाली असेल तरच कुंडली बरोबर बनते. पण अनेक वेळा यात फरक असतो, याबद्दल काही वादही आहेत. यात दोन्ही बाजुंनी विचार करता भाकीत का चुकतं ते ध्यानात येईल. एक तर जन्मवेळ ही प्रश्नकर्त्यालाच ठाऊक नसून किंवा डॉक्टरांनी दिलेल्या वेळेवर विसंबून राहिल्यानं चूक होते. दुसरं म्हणजे ज्योतिषाची इच्छा, ज्ञान असेल तर यात दुरुस्ती करताही येईल पण केवळ आर्थिक फायद्यासाठी ज्योतिषी काम करत असेल तर हा मुद्दा सहज डावलला जातो. ह्याबाबत ज्ञान नसलेले ज्योतिषी ह्यावर भाष्य करत नाहीत किंवा चूक मान्य करायला लागणारा मोठेपणा त्यांच्यात नसतो. कोणत्याही प्रश्नकर्त्याला मी तंतोतंत भविष्य सांगू शकेन असं वचन देण्यापूर्वी ज्योतिषानं ह्या शास्त्राच्या मर्यादाही विचारात घ्याव्यात.
बालकाची जन्मवेळ कोणती असावी आणि का व याबद्दल तज्ज्ञांमध्ये कोणते वाद आहेत याबद्दल काही माहिती देण्याचा प्रयत्न करते.
काही तज्ज्ञांच्या मते बालक गर्भात असताना जेव्हा हृदयाचे पहिल्यांदा ठोके पडतात तीच जन्मवेळ धरावी. आईच्या गर्भात असताना बालक कोणतीही शारीरिक प्रक्रिया करत नाही. श्वास घेणं, पचन, मल-मूत्र विसर्जन हे सर्व अपराच्या साहाय्यानंच होतं. मल-मूत्र हे अपरा व नाभीनाडीच्या साहाय्यानं आईच्या शरीरातील प्रवाहात समाविष्ट होतं. बालकाची फुफ्फुसं तयार झाल्यावरही बंदच असतात. ऑक्सिजन वायू नाभीनाडीतूनच मिळत असतो. बालकाचं हृदय चार कप्प्यांपैकी दोनच कप्पे वापरून रक्ताभिसरण करत असतं जी प्रणाली जन्माबरोबर बदलते. अजूनही आईच्या उदरात असणाऱ्या बालकाचं स्वतःचं असं कोणतंही अस्तित्व नसतं. म्हणूनच हृदयाचे ठोके सुरु होणं ही जन्मवेळ मानणं मला तरी पटत नाही. आणि आजही ही जन्मवेळ मानणं फारसं कोणी स्वीकारत नाही.
काही तज्ज्ञांच्या मते प्रसूतीच्या वेळेआधी बालकाचं डोकं किंवा (पायाचा भाग) जेव्हा प्रथम गर्भमार्गाच्या बाहेरून दिसतं ती जन्मवेळ धरावी. यालाच 'शिरोदर्शन' असं म्हणतात. बालकाच्या शरीराचा काही भाग कधी कधी आईच्या गर्भमार्गातून थोडा बाहेर येतो. उदा: पायाचा तळवा, टाळू इ. गर्भमार्गाच्या आकुंचन आणि प्रसारणाबरोबर असे अवयव आतबाहेर होतात. पण प्रसूतीआधी केवळ असे अवयव दिसणं ही जन्मवेळ धरली जाऊ शकत नाही. कारण बालकाचा कोणताही शारीरिक अवयव दिसणं आणि बालकाचं आईच्या गर्भापासून वेगळं होणं यात कधी कधी दहा मिनिटांचं अंतरही असू शकेल. शिवाय बालकाचे अवयव असे आतबाहेर होणं ही काही निश्चित किंवा लयबद्ध प्रक्रिया नाही.
काही तज्ज्ञांच्या मते बालक जन्म झाल्यावर पहिल्यांदा श्वास घेतं ती जन्मवेळ धरावी. हे गणितही मला पटत नाही. जन्म झाल्यानंतर एकतर प्रत्येक बालक लगेचच श्वास घेईल याची शाश्वती नसते. कधी कधी श्वास घेण्यासाठी बालकाला प्रवृत्त करावं लागतं. ह्यात बराचसा वेळ जातो. शिवाय बालकाचं रडणं हेच श्वास घेणं आहे असंही मानून चुकीची वेळ दिली जाते. ज्या स्त्रियांची प्रसूती पाण्यात केली जाते, त्यांच्या बालकांना
डोळे उघडणं, स्वतःची इंद्रियं जागृत करणं आणि थोडी हालचाल यासाठी पाण्याखाली एक मिनिटभर तरी वेळ दिला जातो. श्वास घेण्यासाठी पाण्याच्या वर आणण्याआधी हा किमान एक मिनिटाचा अवधी असतो. अशा अनेक गोष्टींचा विचार करता पहिला श्वास ही जन्मवेळ अचूक नाही असं माझं मत आहे. शिवाय बालकाचा आत घेतलेला श्वास ऐकणं अत्यंत कठीण आहे पण उछ्वास मात्र समजून येतो. त्यामुळे यात अचूकता नसते. रडणं आणि श्वास घेणं यातही वेळेचं अंतर असू शकेल. यासाठीच जन्मवेळेसाठी पहिला श्वास कधी झाला हे पाहणं मला योग्य वाटत नाही.
या सगळ्यात मला एक सूक्ष्मजीवशास्त्र आणि ज्योतिष शास्त्राची अभ्यासक म्हणून काय योग्य वाटतं तो मुद्दा मांडते. ज्योतिष शास्त्रानुसार जन्मवेळ अशी असावी जेव्हा एक 'लग्न' म्हणजेच स्वतंत्र शरीर अस्तित्वात येतं. नाभीनाडी कापल्यावर बाळाचा आईच्या शरीराशी संपूर्णपणे संबंध तुटतो आणि एक वेगळं शरीर स्वतःची कार्यप्रणाली चालू करतं. हा नाभीनाडी कापण्याचा क्षण हीच अचूक जन्म वेळ असावी हे माझं मत. आता बहुतांशी जागरूकता आल्यावर बरेचसे डॉक्टर्सही हीच वेळ जन्मवेळ म्हणून मानत आहेत. याची कारणं अशी की नाभीनाडी कापल्यावर बालक स्वतंत्रपणे श्वास घेऊ शकतं (ज्याची सुरुवात अगदी त्याच क्षणी होईल असं नाही), आईच्या शरीरातील कोणत्याही प्रणालीतून सहकार्य मिळू शकत नाही व फुफ्फुसं आणि हृदयाचे चारी कप्पे कार्यरत होण्यासाठी
स्वतंत्र होण्याची गरज असते जी येथे पूर्ण झालेली असते. या सगळ्या कार्यप्रणाली चालू होण्यासाठी लागणारा वेळ वेगवेगळा असू शकेलही पण त्याचा पाया मात्र स्वतंत्र शरीरावर आधारलेला असतो. शिवाय एक महत्त्वाची पण दुर्दैवी घटना अशी असू शकते की एखादं बालक श्वास न घेताच मरण पावतं किंवा गर्भातच मरण पावतं. अशा वेळी इतर कोणत्याही कार्यप्रणालीचा अभ्यास करणं शक्य नसतं. पण नाभीनाडी पासून वेगळं होण्याची वेळ हीच जन्मवेळ धरून अशा दुर्दैवी मृत्यूचा अभ्यास करता येतो. म्हणूनच नाभीनाडी कापण्याची वेळ हीच जन्मवेळ असावी असं माझं स्पष्ट मत आहे.
आत्ताच्या काळात घड्याळं उपलब्ध आहेत पण पूर्वीच्या काळी मात्र असं कोणतंही यंत्र नसताना अचूक जन्मवेळ कशी काढली जात असेल असा प्रश्न अनेकांना पडतो. याचं इथे थोडक्यात उत्तर देण्याचा मी प्रयत्न करते. अगदी पूर्वी वाळूची किंवा वेगळ्या प्रकारची घड्याळं असत, ज्यांना काटे किंवा आकडे नसत. अशावेळी सूर्योदय ते सूर्यास्त हे एका दिवसाचं मोजमाप असे. त्यातील काळ ज्याला आज आपण २४ तासांत विभागलं आहे तो किती सूक्ष्म पद्धतीनं मांडला गेला होता यासाठी त्या काळची परिमाणं देते. यावरून लक्षात येईल की नाभीनाडी कापण्याची वेळ असो वा प्रत्येक व्यक्तीच्या समजुतीनुसार घेतलेली जन्मवेळ असो, त्या कालमापन पद्धतीतील अचूकता आजही आपल्याला आश्चर्यचकित करते.
पूर्वीच्या काळची कालमापन पद्धत:
आपण डोळे मिटून पुन्हा उघडतो त्याला 'निमिष' असं म्हणतो. जो इतका लहान काळ आहे की सहजासहजी त्याचं मोजमाप करता येत नाही. पण एक निमिष म्हणजे ०.२११२ सेकंद असं गणित आहे. इतक्या सूक्ष्म पातळीवरून कालमापन सुरु होत असे. यातील सगळ्यात लहान परिमाण म्हणजे परमाणू. एक परमाणू म्हणजे सेकंदाचा ६०,७५० वा भाग. त्यापासून सुरु होऊन पुढीलप्रमाणे मापन पद्धती वापरली जात असे. त्यातील महत्त्वाची परिमाणं आणि आजच्या काळातील त्याचा संदर्भ देते.
लिप्ता: ०.४ सेकंद, क्षण: १ सेकंद, काष्ठ: ८ सेकंद, विघटि (पळ): २४ सेकंद, लघु: २ मिनिटं, घटिका: २४ मिनिटं, मुहूर्त: ४८ मिनिटं, अहोरात्र: १ दिवस. या सर्व परिमाणांचं गणित घटि पळांत वा अन्य पद्धतीनं मांडून कुंडली बनवली जात असे.
असो, बालकांची जन्मवेळ कोणती असावी याबद्दलची माझी मतं मी मांडण्याचा प्रयत्न केला आहे, जेणेकरून योग्य जन्मवेळ मिळाल्यास कुंडलीवरून अचूक भाकीत करण्यास मदत होईल.
©
ह्या लेखाचे संपूर्ण हक्क लेखिकेकडे आहेत. यातील कोणतीही माहिती किंवा संपूर्ण लेख लेखिकेच्या लेखी परवानगीशिवाय कोणत्याही पद्धतीने वापरता येणार नाही याची नोंद घ्यावी. परवानगी हवी असल्यास
shivsanchitam@gmail.com.
या वर ई-मेल करावी.
==============================================
Many times an astrologer or a querent is biased about the exact birth time taken into account. Mostly people note the birth time which is provided by the doctors at the time of delivery and the same is recorded as birth time for various purposes including calculation of the kundli. As a matter of fact we do not exactly know which time has been recorded by the doctors or nurses. This biased noting or unknowingly misconstrued act can completely change the kundli calculation. Many times we experience that the comments by the astrologer are totally discrepant or contradictory to the real life events. I think that mostly this occurs due to the misjudged birth time. Now I will try to explain this in detail.
First of all the querents should keep in mind that if any astrologer looks at the kundli then he/she will know about the past, present and future of the querent is a big misunderstanding. Probably the astrologer can describe a particular event veraciously. But a complete picture of life can be visualized by the astrologer is really a far fetched perception. Most querents approach the astrologer by taking this perception for granted as make statements like "you must have realized from the kundli" Astrology is a science not meant for unveiling personal lives but it is intended to give proper guidelines whenever needed. After accepting this fact, it will be practicable to understand the following points.
If precise birth time is provided then only a perfectly detailed kundli can be calculated. Many times this recorded birth time is biased and also there are differences of opinions on this subject. If both sides of the coin are considered then we can know why predictions go wrong due to wrong birth time. First problem is the querent is not aware of the exact birth time or depends on the time recorded by the doctors, which can be wrong. On the flip side an astrologer, if knowledgeable and willing can make rectification of birth time but if he is working just for money purpose usually this point is neglected. A slicker will mostly avoid such discussion or will not have a broad mind to accept the mistake. Any astrologer should take into account the boundaries of astrology before promising an accurate prediction to the querent.
Now I will try to elaborate on what should be the exact birth time of the baby and why, along with the disputes between the scholars regarding this.
Some scholars believe that when the baby's heart starts beating for the first time in the womb, should be taken as the birth time. Well, when the unborn baby is still in the womb it doesn't have its own body mechanisms running. Breathing, digestion or waste product removal is done with the help of placenta. Waste product is delivered to the mother's system with the help of
placenta and umbilical cord. Baby's lungs are in a collapsed state. Oxygen is received through umbilical cord. Baby's heart at this stage is only using two chambers for circulation, which changes immediately after birth. The unborn baby in the mother's womb has no existence as such. So I don't agree with taking first heart beat as the birth time. Even in practice not many people accept this theory.
Some scholars state that the sighting of the head (or leg) for the first time from outer side of vaginal canal is the birth time. It is also known as 'crowning'. Some times a part of baby's body slightly comes out of the womb. E.g. Leg, head etc may come out and immediately go inside the womb due to the stretching or compressing of the vaginal nerves. But just a sighting of the organs before delivery can't be taken as a birth time. As such sighting and actual separation from the womb may have a difference of as long as ten minutes. Also this sighting of baby's organs is not a specific or rhythmic process.
Some scholars opine that when the baby takes it's first breath after the birth should be taken as the birth time. Well I disagree with this calculation too. First of all nobody can ensure that the baby will take a breath immediately after birth. Sometimes this breathing has to be induced. This may take some time. Also, the first cry of the baby is misunderstood as it's first breath and provided wrongly as the birth time. In cases of water birth, the baby is given some time like a minute or so to open eyes, use senses and move about. Before breathing in air the baby may be under water for at least a minute. By taking into account all these factors, I feel that the first breath can't be taken as birth time. Along with these factors, baby's inhalation of air is hard to hear but the exhalation can be clear. This it has no perfection. A cry and breathing may have some time difference too. That is why I refuse to accept the theory of first breath to be taken as birth time.
As a microbiologist and an astrologer, I will now put the most acceptable theory of birth time. According to astrology the birth time is that moment when the independent body (Lagna) comes into existence as a separate entity. When umbilical cord is cut, the baby loses all it's physical contact with the mother and a separate body starts working with it's own system. This moment when the umbilical cord is cut should be taken as exact birth time. Now after awareness most of the doctors also provide this timing as the birth time. The reasons behind accepting this theory are, after the cutting of umbilical cord the baby can breath independently (which may not start immediately), mother's system is unable to help physically and lungs and four chambers of heart need to be independent to start functioning, which requirement is fulfilled. The time required to start these systems may differ, but their platform is provided by the separation. Another important but unfortunate event can occur due to complication. A baby may not breath for a long time and die or die in the womb itself. If cutting of umbilical cord is taken as the birth time, this forlorn event can be studied. So, I feel cutting the umbilical cord should be the time of birth.
In today's world precise time showing clocks are available. But in older times how people were calculating exact birth time may be a question in many peoples' minds. I will briefly answer this question. In ancient times sand clocks or may different clocks were available which had no hands or numbers. At that time one day was considered as the time between sunrise and sunset. I will give some metrics based on which this period of today's 24 hours was divided very minutely. It may be the umbilical cutting time or any other step during child birth, the accuracy of the system is astonishing.
Time units in ancient times:
We call blink of an eye as 'nimish'. This time span is so small that it can't be measured easily. But one nimish is 0.2112 seconds. The time units started with such minute details. The smallest unit is Paramanu. One paramanu is 60,750th part of a second. Starting with this small unit the system was developed and practiced. I will provide some ancient time units and in context with today's units.
Lipta: 0.4 seconds, Kshan: 1 second, Kashth: 8 seconds, Vighati (pal): 24 seconds, Laghu: 2 minutes, Ghatika: 24 minutes, Muhurt: 48 minutes, Ahoratr: 1 day. Using this time unit system the kundli was calculated by converting the birth time into ghati and pal.
Well, I tried to put my thoughts on what should be the birth time, which will not only help to minimize the errors but will also help to predict accurately from the kundli.
©
All rights reserved. No part of this publication may be reproduced,
distributed or transmitted in any form without the prior written permission of the writer. For permission requests email to shivsanchitam@gmail.com.
=============================================
No comments:
Post a Comment