जुन्या आणि नवीन पिढीतील मतभेदांमधे दैनंदिन घरगुती विधींचा मोठ्या प्रमाणावर समावेश असतो. यातले काही विधी वैदिक आहेत तर काही तांत्रिक. या विधींच्या सखोल माहितीबरोबरच यांचा उद्देश समजून घेतला तर हे विधी नक्कीच चांगल्या पद्धतीने पार पाडता येतील. कोणताही विधी कसा करायचा याची माहिती अनेक ठिकाणी मिळू शकते. मात्र मूळ उद्देशच माहित नसेल तर त्यातलं गांभीर्य कमी होतं. काही अनुत्तरित प्रश्नांमुळे असे विधी किंवा एखाद्या देवतेची आराधना का करावी याबद्दल आजच्या पिढीचं मन साशंक आहे. पौराणिक कथांच्या माध्यमातून याची उत्तरं देण्याचा प्रयत्न केला जातो. पण पौराणिक कथा हे काही याचं उत्तर नाही किंबहुना आजच्या पिढीला ते पाटणारही नाही. अनेकदा पौराणिक कथांची व्युत्पत्ती ही लोकांनी ते विधी करावेत यासाठीच झालेली आढळते. एखाद्या देवतेचे चमत्कार, त्या देवतेच्या आराधनेमुळे एखाद्या काल्पनिक व्यक्तीची झालेली भरभराट, अनेक संकटांतून होणारी सुटका ह्या गोष्टी अशक्य कोटीतील वाटतात. पण विविध ग्रंथांचं वाचन किंवा पारायण करायला सांगताना अशा उदाहरणांचा दाखला दिला जातो. दैनंदिन विधी करतानाही अनेक व्यक्तींनी सांगितलेल्या वेगवेगळ्या 'उपायांचा' उल्लेख केला जातो ज्यामुळे गोंधळ वाढतो. काही नेहमीच्या विधींबद्दल आणि त्यांच्या उद्देशांबद्दल माहिती घेण्याचा प्रयत्न करू.
आपण ज्या घरात राहतो त्या वास्तूच्या पूजेपासून विधींची सुरुवात होते. नवीन घर घेताना वास्तुशास्त्राचा वापर किंवा घर घेतलं असेल तर त्यात करण्यात येणारे बदल हा मुख्य मुद्दा असतो. वास्तूपूजन अनेक विधींनी संपन्न केलं जातं. उदकशांति, गृहप्रवेश, वास्तुशांती, कलशपूजन, गणेशपूजन, अभिषेक, होम असे अनेक विधी यात येतात. प्रत्येक विधीसाठी काही पद्धती व नियम आहेत. याचा उद्देश हा 'वास्तू' म्हणजे ज्या घरात आपण राहतो किंवा राहणार आहोत त्या स्थानातील दोषांचं परिमार्जन करणे. वास्तुशास्त्रात आकाश, अग्नी, वायू, जल, आणि पृथ्वी या पंचतत्वांना विशेष महत्त्व आहे. आपण ज्या भूमीवर घर बांधतो त्यावर हवा, पाऊस, अग्नी, पाणी यासर्वांचा परीणाम होतच असतो. या तत्त्वांचं म्हणजेच निसर्गाचं पूजन करणं अगदी योग्य आहे. वास्तुशास्त्रानुसार निर्धारीत केलेल्या दिशा ह्या निसर्गाशी निगडित आहेत. उदाहरणार्थ घराचं मुख्य प्रवेशद्वार पूर्वाभिमुख असावं असं वास्तुशास्त्रात सांगितलं आहे. पूर्व दिशेकडूनच सूर्याचा उदय होतो. सूर्योदयानंतर घरात जर सूर्यकिरणं पडली तर त्याचा निश्चितच फायदा होतो. पूर्व दिशेला मुख करून कोणतंही काम केलं तर तशी ऊर्जाही त्या दिशेकडून मिळते. शरीरावर याचा चांगला परीणाम होऊन आपल्याला उत्साही वाटतं. म्हणून पूर्व दिशेला महत्त्व आहे. दक्षिण दिशेला पाय करून झोपू नये कारण ती यमाची दिशा आहे असंही वास्तुशास्त्रानुसार सांगितलं जातं. पृथ्वीचं चुंबकीय क्षेत्र दक्षिणोत्तर आहे. आपला रक्तप्रवाह डोक्यापासून पायापर्यंत होत असतो. आपलं शीर उत्तर दिशेचं प्रतीक असल्याने जर उत्तरेला शीर असेल तर पृथ्वीचं चुंबकीय क्षेत्र आणि आपलं शरीर दोघांची उत्तर दिशा एकच येत असल्याने दोन समान ध्रुवांमधील अपकर्षणाने रक्तप्रवाह नीट होत नाही. यामुळे निद्रानाश, रक्तदाब यासारखे विकार उत्पन्न होतात. वैज्ञानिक दृष्ट्या ह्या गोष्टी सिद्ध झाल्या असल्या तरी लोकांनी श्रद्धा ठेवून याचं पालन करावं म्हणून दहा दिशांचे दहा स्वामी सांगितले गेले आहेत. उदाहरणार्थ दक्षिण दिशेचा स्वामी यम, पूर्वेचा इंद्र इत्यादी. यामागे पौराणिक कथांचा संदर्भही दिला जातो. यामागे असणाऱ्या नैसर्गिक कारणांचं आकलन झालं तर पौराणिक कथांच्या संदर्भाची गरज भासणार नाही. हा प्रतीकवाद जर समजून घेतला तर त्याची विज्ञानाशी सांगड घालता येऊ शकेल.
वास्तुशास्त्राप्रमाणे कटाक्षाने नियम पाळून एखादी वास्तू बांधली तर सर्व अडचणी दूर होतील का? असा एक प्रश्न पडतो. आपण राहतो ती वास्तू हा आपल्या आयुष्याचा केवळ एक भाग आहे. त्यामुळे केवळ वास्तुशास्त्राचा अवलंब करून अडचणी पूर्णपणे दूर होणं शक्य नाही. आपली कर्मं आणि त्या अनुषंगाने घडणाऱ्या घटना घडणारच आहेत. पण जिथे प्रयत्न करूनही वास्तूमधील काही दोषांमुळे यश मिळत नाही किंवा त्रास होतो तिथे या शास्त्राचा उपयोग नक्की होऊ शकतो. उदाहरणार्थ जेव्हा दक्षिणेकडे पाय करून निद्रा घेतली जाते तेव्हा जे आरोग्याचे त्रास होतात ते औषधांमुळे कमी होत नाहीत तर झोपण्याची दिशा बदलून नक्कीच कमी होतात. अशा वेळी एक पूरक उपाय म्हणून वास्तूशास्त्राचा अवलंब फायदेशीर ठरेल. याचं वैज्ञानिक कारण समजून घेतल्यास असे बदल करणं म्हणजे अवडंबर आहे असा गैरसमजही दूर होईल.
सध्याच्या काळात वास्तुशास्त्रानुसार योग्य असलेलं घर घेणं दर वेळी शक्य नसतं. किंवा घर घेतल्यानंतर त्यात मोठे बदल कारणंही फारसं शक्य नसतं. अशा वेळी या शास्त्राचा अवलंब कसा करायचा? तर मुख्य गोष्ट अशी लक्षात ठेवावी की आपलं भवितव्य हे केवळ वास्तूवर अवलंबून नाही तर आपल्या वर्तनावर अवलंबून आहे. त्यामुळे वास्तू कशीही असली तरी आपलं वर्तन योग्य असावं. वास्तू विकत घेताना व्यावहारिक गोष्टी नक्कीच पाहाव्यात. वास्तूमध्ये जर काही बदल करावेसे वाटले तर जेव्हढे बदल शक्य आहेत तेव्हढेच करावेत. वास्तुशास्त्राप्रमाणे दिलेले सर्वच बदल करणं आताच्या काळात अशक्य आहे. म्हणून वास्तुशांती किंवा एखादा होम जरूर करावा जेणेकरून वास्तू शुद्ध होईल. पण वेगवेगळ्या व्यक्तींचे सल्ले घेऊन घरात सतत बदल करणं अप्रस्तुत ठरेल. घरात एखादी वाईट घटना घडली तर त्याला केवळ वास्तुदोष कारण आहे असं मानणं चुकीचं आहे. आपल्या विधिलिखिताप्रमाणे एखादी घटना घडते आणि संयोगाने तेव्हाच नवीन वास्तू खरेदी केली असेल तर तो योगायोगही असू शकतो. वास्तूमध्ये कोणताही बदल करताना त्यामागचं कारण समजून घेऊन मगच बदल करावेत. वास्तुशास्त्राचा अतिरेक न करता ज्या अडचणी खरंच वास्तूमधील दोषांमुळे ( उदा: काही वास्तूंचे क्रमांक (घर/फ्लॅट नंबर) असे असतात जे काही लोकांनाच लाभतात.) किंवा चुकीच्या दिशेला काही गोष्टी असल्याने येत असतील केवळ अशा अडचणींसाठी या शास्त्राचा वापर करावा. सतत वास्तूदोष किंवा वास्तूसंबंधी शुद्धीकरण बाकी आहे असा विचार केल्यास मनही अप्रसन्न राहील. ज्यामुळे घरात वाईट ऊर्जा वाढेल. याउलट मन प्रसन्न ठेऊन आवश्यक तेव्हढेच बदल वास्तूमधे केल्यास त्याचा निश्चित चांगला परीणाम पाहायला मिळेल. जसं ज्योतिषशास्त्र हे एक मार्गदर्शक आहे तसंच वास्तुशास्त्र हे एक पूरक शास्त्र आहे. आपलं आयुष्य घडवताना वास्तूदोषांमुळे येणाऱ्या अडचणी दूर करण्यासाठी सहाय्यक म्हणून या शास्त्राचा वापर नक्की करता येईल. पण वास्तुशास्त्रामुळे आपलं संपूर्ण आयुष्यच बदलून जाईल अशी अपेक्षा करू नये.
वास्तुशास्त्राचा संयमित वापर केल्यास त्याचा फायदा होईल यात शंकाच नाही. पण याला एक अपवाद आहे तो म्हणजे बाधिक वास्तू. एखाद्या वास्तूमध्ये किंवा त्या जागी पूर्वी असलेल्या एखाद्या वास्तूमध्ये अनेक वाईट घटना, हत्या, आत्महत्या झालेल्या असतात. ज्यामुळे अनेक विचित्र अनुभव त्या वास्तूत येत असतात. या बाधिक वास्तू कशा ओळखायच्या, यात कितपत तथ्य आहे आणि यावर काही उपाय करता येतील का याबद्दल पुढील लेखात माहिती देण्याचा प्रयत्न करेन.
© ह्या लेखाचे संपूर्ण हक्क लेखिकेकडे आहेत. यातील कोणतीही माहिती किंवा संपूर्ण लेख लेखिकेच्या लेखी परवानगीशिवाय कोणत्याही पद्धतीने वापरता येणार नाही याची नोंद घ्यावी. परवानगी हवी असल्यास shivsanchitam@gmail.com. या वर ई-मेल करावी.
=================================================
The disputes between the earlier generation and the new generation commonly include the protocols of the rituals mostly daily rituals. Some rituals are Vedic while some are Tantric. Along with the detailed information of these rituals, if we understand the principles behind them then only performing these rituals will make sense. The detailed protocols of these rituals are available now a days. But if the purpose of the ritual is not known it may reduce it's seriousness. Today's generation is suspicious about these rituals or worshiping a deity, as many questions are still unanswered. These questions are many times answered by giving references of different mythological stories. Mythology is not the answer to the queries rather the new generation is not going to accept such answers as this reference has no scientific views. Many times we can observe that the mythological stories are created to make people believe in the rituals. The examples mentioned in mythology like miracles performed by a deity, sudden gain of prosperity by an imaginary person due to worshiping of a deity, overcoming impossible obstacles in life by worshiping a deity etc. sound unthinkable. Still such examples are given while reading some holy texts. While performing daily rituals various 'remedies' given by different people are taken into account which simply adds to the confusion. Well lets try and understand the principles and purpose behind some common rituals.
The rituals start by the Poojan or worship of the land/ house (Vastu) where we stay or going to stay in future. The science or system of architecture is known as Vastushastra. The use of Vastushastra while purchasing a new house or changes made in a owned house according to Vastushastra are the most important points here. The worshiping of the Vastu is performed by different rituals like Udakshanti, Vastushanti, Kalash Poojan, Abhishek, Homa, Ganesh Poojan etc. Every ritual has a defined protocol. The purpose of these rituals is to remove any Dosha or defect of the Vastu. Vastushastra gives utmost importance to five basic elements i.e. Akash (sky/space), Agni (fire), Vayu (Air), Jal (Water) and Prithvi (Earth). The basic element Earth on which we construct our house is naturally affected by remaining 4 elements i.e. fire, water, air and sky. Worshiping of these elements i.e. nature itself is absolutely valid. The directions and their lords specified by Vastushastra are based on nature. For example Vastushastra says the main door of the house should be facing the East. As the Sun rises from the East, the early Sun rays falling in the house are definitely beneficial. If we work by facing East we get a positive energy. This energy and Sun rays are good for our health which make us more energetic. So East direction is important in Vastushastra. Another point in Vastushastra is we should not sleep with our feet facing South direction. Vastushastra says South is the direction of Yama, the God of death. The scientific reason behind this is the human body has a magnetic field with head as it's north pole. The Earth's magnetic field around us also has its north pole at north direction. So if we sleep with our head facing north then Earth's north pole and our body's north pole create a repulsive force as similar poles repulse each other. This disturbs the human blood circulation causing health issues like blood pressure, stress, insomnia etc. The synchronization of internal body clock is disturbed periodically. Though these facts are scientifically proved ten directions are allotted with ten lords (deities) in mythological texts to make people believe and follow the principles of Shastras. For example lord of South direction is Yama, lord of East direction is Indra etc. If the scientific aspects of the principles are understood there is no need of these mythological references. If we understand and interpret the symbolism correctly it can be linked to modern science easily.
Well, if we strictly follow all the protocols in Vastushastra and construct a house will it solve all the problems in life? The Vastu or the house where we stay or work is a part of our life. Thus completely depending on Vastushastra is not going to solve all our problems. Our Karma is definitely going to reflect on our lives. Vastushastra can be useful where success is not attained in spite of putting all the efforts or some trouble is caused due to Vastu dosha or defects in the Vastu. For example if someone is sleeping facing the feet towards South direction and having blood pressure problems then this can be reduced or cured by changing the sleeping position. In such cases sometimes medicines do not work as internal body clock and blood circulation are disturbed. So Vastu tips can be used as a supplementary remedy for the problems. Understanding the scientific base of this shastra can also reduce the misunderstandings about this science.
Today it has become almost impossible to buy a house or land according to Vastushastra. Making major changes in a already purchased house are also not possible every time. Then how to use Vastushastra in today's world? Then the first thing to remember is our life and future is not solely dependent on Vastu but it depends on our behaviour. So our behaviour should be good irrespective of our Vastu. While purchasing a house or land practical points can not be neglected. In spite of all if any changes are required according to Vastushastra then only possible changes should be made. Each and every correction according to Vastushastra can not be done. To purify the Vastu, initially poojas or homas like Vastushanti should be performed. But taking advises from different authorities and making changes constantly is not advisable. If any bad incidence occurs in life then assuming that it has happened only due to Vastu dosha will not be a proper judgement. Some incidences occur in our life as per the destiny and a new house is purchased in the same period it can be merely a coincidence. So any changes to be made in the house should be followed after knowing the reason behind it. Rather than blindly following or overusing Vastushastra one should apply the Vastu tips only when the problems are caused by Vastu dosha is confirmed. For example some flat numbers are not suitable for the owners or some things in house are kept facing the wrong directions which cause serious ill effects. One should try to remain happy in the house. If the people in the house keep thinking that there is Vastu dosha it will create negative energy in the house. If the people in the house keep their minds full of positiveness and make the necessary changes then it will definitely show good results. As Astrology is a guiding science, Vastushastra is a supplementary science. Vastushastra can be used to remove the ill effects due to Vastu dosha which create obstacles in life. But expecting that Vastushastra can create miracles and change one's life completely will not be correct.
There is no doubt that proper use of Vastushastra can help in many ways. The only exception to this is haunted or possessed houses or locations. In some places a lot of foul incidences occur like suicides, murders etc. Later people in such places experience weird things happening or face a lot of problems in life. How to know that any location is haunted or possessed? How much factual it is? Is there any remedy on such paranormal activities? Lets try and get the answers in my next article.
© All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, distributed or transmitted in any form without the prior written permission of the writer. For permission requests email to shivsanchitam@gmail.com.
======================================================
No comments:
Post a Comment